My Bonjour

Thursday, 01 January 2026

ΕΘΙΜΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

ΕΘΙΜΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Τα ελληνικά έθιμα

Βέβαια δεν έχουν μόνο οι χώρες του εξωτερικού περίεργα έθιμα.
Αρκετές περιοχές της Ελλάδας φιλοξενούν αλλόκοτα έθιμα την Πρωτοχρονιά που στόχο έχουν να φέρουν καλοτυχία στα σπίτια και στις ζωές των ανθρώπων.
Σε πολλά μέρη στην Ηπειρωτική Ελλάδα την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς ή το ξημέρωμα των Χριστουγέννων οι νεαρές γυναίκες, αφού έχουν αδειάσει όλες τις στάμνες που είναι γεμάτες με νερό στο σπίτι, πηγαίνουν να ξαναγεμίσουν από την κοντινότερη βρύση που υπάρχει στο χωριό.
Στο δρόμο παραμένουν αμίλητες και αυτός είναι ο λόγος που το νερό λέγεται αμίλητο ή άκραντο.
Αλείφουν τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους.
Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φτάνουν εκεί, την «ταΐζουν", με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. 
Ακόμη φτάνοντας στην βρύση προσπαθούνε να την καλοπιάσουνε λέγοντας της «"Όπως τρέχει το νερό σ' βρυσούλα μ', έτσ' να τρέχ' και το βιο μ.»
Λέγεται πως η κοπέλα που φτάνει πρώτη στην βρύση θα έχει μεγάλη τύχη για την υπόλοιπη χρονιά.
Στη συνέχεια ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, «κλέβουν νερό» και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό.
Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

Σε ορισμένα χωριά της βόρειας Ελλάδας από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει πιο καλό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του.
Το ξύλο αυτό  ονομάζεται Χριστόξυλο και θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών (από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα) στο τζάκι του σπιτιού.
Μάλιστα πριν ο ιδιοκτήτης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει το σπίτι και ιδιαίτερα το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη.
Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.
Στην ανατολική Θράκη την έκαναν φυλλωτή.
Έβαζαν γόμο (γέμιση) πλιγούρι και ανάμεσα στα φύλλα  το νόμισμα, και άλλα σημάδια.
Η νοικοκυρά με το νόμισμα τη σταύρωνε τρεις φορές και ύστερα το έχωνε στο ζυμάρι.
Ακόμη στους λυπημένους που έστελναν πίτα, εκείνοι δεν την έκοβαν με το μαχαίρι αλλά ο καθένας έκοβε με το χέρι ένα κομμάτι.
Την παραμονή το βράδυ έβαζαν στο τραπέζι εννιά ειδών φαγητά και πολλών ειδών οπωρικά, στη μέση τη βασιλόπιτα, τρία ψωμιά κι ένα κεράκι αναμμένο στο ένα ψωμί.
Αφού έτρωγαν έκοβαν την πίτα. Σ' όποιον έπεφτε το νόμισμα, έλεγαν πως εκείνος «βασίλεψε».
Το «βασιλεμένο» νόμισμα τον έριχναν μέσα σε ποτήρι με κρασί, έπιναν από λίγο και εύχονταν : «Και του χρόνου καλύτερα!».
Τέλος το νόμισμα το  άφηναν στα εικονίσματα και τον επόμενο χρόνο τον έβαζαν στην άλλη πίτα.
Στην Πελοπόννησο το πρωί της Πρωτοχρονιάς, κάθε οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει.
Όταν θα γυρίζει στο σπίτι πρέπει να του ανοίξει κάποιος άλλος έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι.
Συγκεκριμένα μπαίνει μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».
Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες αν είναι τραγανές και κατακόκκινες.
Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.
Στα Επτάνησα το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: «Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς».

Η τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσσουν είναι «Καλή Αποκοπή», δηλαδή με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο.
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η μπάντα του δήμου περνάει από όλα τα σπίτια και τραγουδάει καντάδες και κάλαντα.
Το ποδαρικό είναι ένα από τα παλαιότερα έθιμα και στην Κρήτη.
Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου, πρέπει να είναι τυχερός.
Για να φέρει γούρι στο σπίτι, πρέπει να πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά, δηλαδή καλά.
Επίσης την ημέρα της Πρωτοχρονιάς μεταφέρουν νερό από τη βρύση στο σπίτι και ο νοικοκύρης λέει : «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου».
Ακόμη ο ιδιοκτήτης μεταφέρει μια πέτρα στην κατοικία του λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου».
Σε ορισμένα μέρη του Ηρακλείου, την πρωτοχρονιά συνηθίζεται η οικογένεια να πηγαίνει στην εκκλησία.
Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι.
Την πρωτοχρονιά οι παππούδες και οι στενοί συγγενείς της οικογένειας δίνουν στα παιδιά την «καλή χέρα», δηλαδή κάποιο χρήματα, έθιμο που διατηρείται μέχρι και σήμερα.

Σχόλια

Δεν υπάρχουν ακόμα σχόλια

Προσθήκη Σχολίου

Εισάγετε το όνομά σας
Εισάγετε το email σας (δεν προβάλλετα δημόσια, μόνο για εσωτερική επικοινωνία)
Εισάγετε το σχόλιό σας

Επισκέψεις

Σήμερα: 11
Χθες: 166
Αυτήν την εβδομάδα: 478
Αυτόν τον μήνα: 11
Συνολικά: 119312